Cumhuriyet’in ilk yıllarına dayanan üretici birliği oluşturmayı başardığımız kooperatifler arasında bulunan Fiskobirlik, İstanbul’dan Artvin’e kadar olan Karadeniz hattında 50 kooperatifin birleşimden meydana gelmiş bir üst birlik konumunda.

Yapılanma ve işleyiş olarak uzun yıllar asli görevini yerine getiren Birlik,2000’li yıllarda yönetici hatalarından oluşan bir krizin içine girdi.2005 yılından itibaren ise fındık konusunda müdahale alımı, Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından yapılmaya başlandı. 2009, 2010 ve 2011 yıllarında ise sadece ‘doğrudan gelir desteği ile sübvanse edilen fındık üreticisi, serbest piyasada oluşacak fiyat ile ürününü direkt olarak devlet alımı olmaksızın piyasa şartlarında satışa sundu.

Bu arada yine fındık fiyatlarının olumlu yönde etkilenmesi için çıkarılan ‘lisanslı depoculuk’ yönetmeliğinin 2006 yılında çıkarılmış olasına karşılık, henüz daha yaygınlaşmamış olması fındık piyasasının üretici lehinde işlemesine olanak sağlayamadı. Alternatif ürün desteği’ ise üretici tarafından beklenen rağbeti görmedi.

‘Doğrudan Gelir Desteği’ yanında mazot, gübre ve tahlil desteği gibi diğer sübvanselerle beraber fındık üreticisi için yapılan destekler 2012 yılından itibaren de devam edeceği çalışmaları yapılıyor olsa da üretici açısından fındık beklenen fiyata alıcı bulamıyor.

Yapılan tüm çalışmalar ve tavsiye karalarına rağmen 9.ay başında pazara fazla fındık arz edilmesi ve emanete fındık verilme alışkanlığının kırılamaması gibi sebepler piyasa fiyatının, beklentilerin çok altında oluşmasına sebebiyet verdi.

Artan gübre, mazot ve işçi giderlerine karşılık, elde edilen gelirin umulanın çok altında seyretmesi üreticileri karamsarlığa itmektedir.

Tüketiminin %90'ını dışarıya satarak değerlendirdiğimiz ve Dünya’da bizden başka da alternatif tedarikçinin olmadığı bir serbest piyasa ortamında fiyatın teşekkülüne üreticiler olarak neden müdahil olamıyoruz?

Adı üstünde serbest piyasa fiyatını arz ve talep dengesine göre belirler. Peki o halde arzın fazla olduğunu rekolte tahminleri ile önceden biliniyor olmasına rağmen neden tedbirlerimizi alamıyoruz? Her yıl fiyatın belirlenmesinde kritik dönem olan Eylül ve Ekim aylarında ürettiğimiz fındığın çoğunluk bir kısmını pazara indirip fiyatımızın aleyhimizde teşekkül etmesine sebebiyet veriyoruz?

Bunun tek bir sebebi var fındık üreticisinin mali durumu fındığını bekletip fiyatın olumlu yönde oluşmasını beklemeye müsait değil. Spekülatörler, alivre alıcılar ve tüccarlar gibi sebepler aslında fındık fiyatının düşük oluşmasının tek etkeni değil. Asıl birinci problemimiz Dünya’da tek başına liderliği elinde bulunduran stratejik bir ürüne sahip olan fındık üreticileri olarak bizlerin örgütlü hareket edemeyişi.

Madem ki, serbest piyasaya açılacağız diye yıllardır hazırlıklar yaptık, bu piyasada fiyatın lehimize oluşmasının tedbirlerini de almalıyız.Türkiye’li üretici fazla para kazansın diye Avrupalı alıcı bizim fındığımıza fazla para ödeyecek değil. Biz üretiminin çoğunu elinde bulundurduğumuz ürünümüzün piyasada daha fazla değer kazanması için tedbir almak zorundayız. Bunun için ise yapmamız gereken, örgütlü hareket etmek ve fiyatın en üst düzeyde oluşmasını sağlamak.

Fiskobirlik gibi bir yapı işte tam bu konumda iken üreticinin tekrar sahip çıkıp örgütlü hareket etmesinin üst çatı birliğini kurabilir. Her ne kadar eski yıllardaki gibi hazine yardımı ile fındık alımı yapamayacak olsa da Fiskobirlik serbest piyasa şartlarında istenen fiyatın oluşmasında kuşkusuz önemli rol oynayacaktır. Buna Fiskobirlik’in elinde bulundurduğu tesisler ve ticari potansiyeli müsaittir.

Ziraat Odaları Birlikleri, çiftçimizin en büyük örgütlü kuruluşu olmasına rağmen asli görevi fındık üreticisini örgütlemek değildir. Pankobirlik, Çukobirlik ve Tariş gibi üretici örgütleri dimdik ayakta durmakta ve üreticilerinin haklarını en iyi şekilde korumaktalar. Fiskobirlik de fındık üreticisinin yeniden güvenini kazanıp piyasadaki yerini almaya başlarsa piyasa fiyatı lehimize dönecektir.

Bu günlerde fındık alımına yeniden başlayan Fiskobirlik in yetkililerini yaptığı açıklamalar ile piyasa biraz kıpırdanıyor gibi. Toprak Mahsulleri Ofisinden her ay aldıkları fındığı yağlığa işleyip satarak elde ettikleri gelir ile 12 aya kadar üreticilere olan eski borçların da bitirileceği açıklamaları üreticiler olarak bizleri umutlandırıyor.

Dünya’da üretimini tek başına elinde tutup da satışında ise müdahalesi olamayan bir üretici kitlesi başka hiçbir ülkede yok. Birlikler ve üretici örgütleri gelişmiş ülkelerin en çok önem verdiği kurumlar. Serbest piyasanın oluşturacağı düşük fiyatı lehimize döndürmenin de tek yolu örgütlü hareket etmek. Fiskobirlik bu görevi yerine getirebilirse ne ala fakat yerine getiremezse üreticiler olarak farklı bir Birlik ile ‘yeniden oluşum’ dahil her türlü alternatifi düşünmeliyiz.